Met nog een paar decemberdagen op de kalender komt het einde van 2022 in zicht. Een mooi moment om terug te blikken op het afgelopen jaar. Een jaar dat zich typeerde door uitersten. Denk aan de oorlog in Oekraïne, de verhitte stikstofdiscussie, de zorgwekkende signalen over klimaat, biodiversiteit en onze gezondheid. Daartegenover stonden prachtige voorbeelden van koplopers die laten zien dat het echt anders kan: mooier en duurzamer.
Ook bij de Transitiecoalitie Voedsel bruiste het van de transitieversnellende activiteiten. Zo kwam Plantaardig weer een flinke stap verder richting het nieuwe normaal, gaven we de overheid regelmatig een duw(tje) in de rug om boeren toekomstperspectief te bieden, staken we een peilstok in de echte waarde van voedsel en zijn we begonnen met het verkennen van een potentieel nieuw speerpuntthema: de relatie tussen bodem en humane gezondheid. Belangrijke thema's waarmee we de omslag naar een duurzaam en gezond landbouw- en voedselsysteem een stap dichterbij willen brengen. En dat in nauwe samenwerking met onze achterban van c.a. 200 organisaties en personen die TcV ondersteunen en financieren. Voor die steun en betrokkenheid zijn wij jullie enorm dankbaar.
In deze nieuwsbrief blikken we graag samen met je terug op enkele hoogtepunten van het afgelopen jaar. Per thema hebben we een aantal activiteiten of gebeurtenissen op een rijtje gezet die tot impact hebben geleid. Smaakt dit naar meer? Neem dan vooral een kijkje op onze website. Daar staan alle transitieversnellende nieuwsberichten van 2022 op een rijtje. We leven in zeer onrustige tijden. Laten we hoop houden en zelf steeds weer opnieuw laten zien dat het anders en beter kan. Zo maken we met elkaar van 2023 een gezond en groen jaar met veel nieuwe perspectieven voor een betere wereld. |
|
2022 was voor boeren het jaar van de bloedhete zomer. Niet alleen buiten, maar ook maatschappelijk raakte het klimaat rond de toekomst van de landbouw verder verhit. Er waren een explosief stikstofkaartje, een LNV minister die na een paar maanden alweer opstapte en heftige emoties. Het rapport Remkes deed goed werk maar wist de brand nog niet echt te blussen. In die hectiek werd de Transitiecoalitie Voedsel regelmatig samen met de denkgroep Regie op Ruimte uitgenodigd aan de belangrijkste gesprekstafels, om te komen tot oplossingen voor de grote landbouw- en natuuropgaven. We spraken met Remkes, diverse ministers, vele ambtenaren en de sector. We oogstten waardering voor onze input, zoals het rapport ‘ Toekomst zoekt boer’, voorstellen voor verplichte bijmenging, onze bijdrage aan de projectgroep Boerenperspectief en onze inbreng voor het landbouwakkoord. Maar bovenal groeiden we uit tot één van dé stemmen van de vernieuwingsbeweging die op het hoogste niveau hun inbreng leveren. Dat is een resultaat waar we samen heel trots op mogen zijn. Helaas blijft er op dit terrein ook in 2023 nog genoeg te doen. Het Rijk mist bijvoorbeeld nog steeds een lange termijnvisie op de plek van de landbouw in ons druk bevolkte land. Cruciaal om echt tot een lange termijn perspectief voor boeren te komen. Om de landbouw- en voedseltransitie nu door te zetten is een visie nodig waarin de overheid ambitie toont, haar tanden laat zien naar de hele keten, alsook haar ogen verder opent voor de mens achter de boer. In 2023 zullen wij ons daar 200% voor inzetten.
Willem Lageweg Kwartiermaker duurzame landbouw (mede namens Arja Kapitein en Lara Sibbing) |
|
Plantaardig het Nieuwe Normaal |
|
In ons werk is het ontmoeten van mensen enorm belangrijk. Wat een verademing was het om elkaar weer fysiek te kunnen inspireren op weg naar meer duurzame en gezonde keuzes. Keuzes die de eiwittransitie (de overgang naar een eetpatroon met minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten) versnellen. Zo overhandigden wij in maart het 10 puntenplan uit de petitie ‘Plantaardig het Nieuwe Normaal’ aan de Tweede Kamer commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Hierin staan tien adviezen om de omslag naar een gezond, duurzaam en meer plantaardig eetpatroon te versnellen en in beleid te verankeren. |
|
In het najaar vond de tweede editie van het Plant the Future diner plaats. Op 13 oktober kwamen in Nieuwspoort 230 gasten uit alle hoeken van de keten bij elkaar om over de versnelling van de eiwittransitie te praten. Keynote speaker Frans Timmermans (vice-voorzitter Europese Commissie) benadrukte de rol van de voedselomgeving en minister Adema verkondigde zich in te willen zetten voor de kabinetsdoelstelling rond ons eetpatroon, een 50/50 verhouding plantaardige/dierlijke eiwitten. Mede door alle gasten uit bedrijfsleven, banken, supermarkten, akkerbouw en wetenschap en de sponsoren van het stakeholdersdiner werd de avond een groot succes. TcV houdt als aanjager alle partijen betrokken door in gesprek te blijven om samen de noodzakelijke eiwittransitie te realiseren. Bekijk hieronder het videoverslag van het Plant the Future diner. We kijken ernaar uit om deze transitie ook in 2023 te blijven versnellen en met elkaar van Plantaardig het Nieuwe Normaal te maken. Natascha Kooiman (kwartiermaker eiwittransitie en voedselomgeving) Mede namens Marco Swart en Rianne van Zandbrink |
|
Dit jaar kan de boeken in als het jaar waarin het idee van true pricing doorbrak. Het daadwerkelijk in rekening brengen van de maatschappelijke kosten van het landbouw- en voedselsysteem nog niet, maar de notie dat we die kant op moeten raakte wel volop in de belangstelling. Het huidige landbouw- en voedselsysteem kent maatschappelijke kosten die de opbrengsten verre overtreffen. Een cruciale verandering is dat die kosten in rekening van producenten en consumenten gebracht gaan worden. Dan kunnen andere lasten ook omlaag, zoals de arbeidskosten, de ziektekosten, de kosten van natuurbehoud en -herstel (kijk maar wat de stikstofproblematiek alleen al de samenleving kost!), en andere. |
|
Op 1 juli 2022 hadden zelfs twee grote Nederlandse kranten, NRC en Trouw, paginagrote artikelen over true pricing, met name over experimenten die mede in het kader van het meerjarenprogramma zijn gedaan. De Transitiecoalitie Voedsel was aanjager en ontwerper van dat programma dat door het ministerie van LNV werd gefinancierd, met als doel inzicht in de daadwerkelijke gedragseffecten van true pricing te krijgen. Verschillende partners van de Transitiecoalitie Voedsel werken aan dit en andere true pricing-projecten mee. Maar het jaar kan ook in de boeken als het jaar waarin stevige discussies over het daadwerkelijk in rekening brengen van de nu afgewentelde kosten ontstonden. Met name aan de hand van de zogeheten vleestaks, voorstellen van de TAPP-coalitie waarmee we nauw samenwerken. Zelfs een onderzoek naar een vleestaks vond de Tweede Kamer al moeilijk te slikken, de populistische argumenten (‘kom niet aan de gehaktbal’) streden om de voorrang. Enfin, zo ging het in de eerste jaren rond de energie- en CO2-heffing ook, moeten we maar denken, en in lijn met Victor Hugo zal ook hier gelden: “Geen leger kan een idee tegenhouden waarvoor de tijd gekomen is”. Dat de maatschappelijke kosten van het landbouw- en voedselsysteem hoog zijn is een waarheid als een eeeh … koe, en dat de welvaart erbij gebaat is als de externe kosten direct bij de veroorzaker in rekening worden gebracht ook. Dus vroeger of later gaat het er een keer van komen. Met de Transitiecoalitie Voedsel zetten we zo alweer een paar stappen verder, en onderzoeken we of een herziening van financiële en fiscale prikkels die het landbouw- en voedselsysteem sterk sturen mogelijk is. Bekijk hieronder ook het webinar terug dat we hier onlangs over organiseerden, of lees hier het verslag. Met gastsprekers Eva van den Broek, Michiel Kortstee, Michel Scholte, Jeroom Remmers, Max van der Ham en Willy Baltussen gingen we in gesprek over de ware prijs van voedsel in Nederland. Een ronde langs experts en belanghebbenden geeft een bemoedigend beeld: er is veel bereidheid mee te werken aan een structurele benadering van dit vraagstuk. Die zal verder in 2023 zijn beslag krijgen. Jan Paul van Soest Kwartiermaker true pricing (mede namens Tom Kools) |
|
Verkennend speerpuntthema:
boer, bodem en humane gezondheid |
|
Het klinkt zo logisch: een gezonde bodem als bron voor onze eigen gezondheid. Maar de relatie tussen een gezonde bodem, gezonde gewassen en gezonde mensen is in de werkelijkheid nog niet zo eenvoudig. Na het afronden van onze verkennende studie eerder dit jaar, gaat ons éénjarige vervolgproject verder om boeren handvatten te geven om producten van een gezonde bodem in de markt tot waarde te brengen tegen een eerlijke prijs. Die gezonde bodem kun je zien als een bodem die rijk is aan bodemleven en nutriënten, divers is in zijn microbioom, veerkrachtig is, vol leven en energie zit en (klimaat)invloeden van buitenaf kan hanteren. Maar beter nog is om te vertellen dat wij in dit project bezig zijn om een wetenschappelijk juiste maar ook in praktijk toepasbare definitie op te stellen van ‘gezond product’ en ‘gezonde bodem’. Ons streven is dat iedereen werkzaam in dit domein het straks over hetzelfde heeft als het om een gezonde bodem gaat. In oktober van dit najaar is de Transitiecoalitie Voedsel samen met Louis Bolk Instituut, gesteund door het ministerie van LNV, de Triodos Foundation en de IONA Stichting, gestart met een vervolgproject waarin vier deelvragen worden gesteld. Deze deelvragen helpen om producten afkomstig van duurzaam bodembeheer beter te verwaarden in de markt. Gesteund door kennisexperts vanuit VU, UvA, UU, HAS, InHolland, RUG, Biosintrum, WUR en Amsterdam UMC werken we aan verschillende definities en bijbehorende meetinstrumenten en indicatoren. Daarnaast zijn we met het bedrijfsleven waaronder Udea, EnzaZaden en Eosta en met ervaren stichtingen als Avalon, Bac2nature en CO2L farming aan het kijken welke drivers en waarden er leven bij boeren en consumenten die aanknopingspunten kunnen geven voor het verwaarden van producten van een gezonde bodem in de markt. Op 26 en 31 januari vinden de focusgroepen plaats waarin wij het gesprek zullen aangaan met boeren die nu al in hun bodem investeren vanuit het perspectief duurzaamheid en gezondheid. Ben jij agrariër en wil je hieraan meedoen? Bekijk hier de uitnodiging en meld je voor 15 januari aan. Zsuzsan Proos projectleider gezond product gezonde bodem |
|
Ook in 2022 is TcV gegroeid |
|
Ons team is in het afgelopen jaar flink versterkt. Er zijn nu 12 personen die onderdeel uitmaken van het kernteam. Allen werken part time en als ZZP-er gemiddeld 2-3 dagen per week aan onze programma’s en activiteiten. Daarnaast werken tientallen personen vrijwillig en onbetaald mee aan onze programma’s. De groei van ons team is in belangrijke mate mogelijk gemaakt door fondsen en de bijdragen van onze leden. Nadat recent Adessium heeft toegezegd ons landbouwprogramma te financieren besloot deze week Stichting DOEN ons opnieuw voor een periode van drie jaar een bijdrage toe te zeggen. Wij zijn alle financiers, leden, vrienden en vrijwilligers zeer dankbaar voor hun steun. Zij zijn er in belangrijke mate verantwoordelijk voor dat onze impact en bekendheid nog steeds groeit. Heel veel dank daarvoor. Hartelijke groeten, kernteam Transitiecoalitie Voedsel. |
|
Van links naar rechts, van boven naar beneden: Rianne van Zandbrink, Natascha Kooiman, Jan Paul van Soest, Jill Overmaat, Willem Lageweg, Zsuzsan Proos, Johan Vermij, Sigrid Hettinga, Marco Swart, Tom Kools (Arja Kaptein, Lara Sibbing en Sandra Wilson ontbreken op de foto) |
|
|
