Beste vrienden van de Transitiecoalitie Voedsel,

 

Het bijna afgelopen jaar 2024 was voor ons een jaar met twee gezichten.

 

Aan de ene kant tegenwind vanuit de landelijke politiek. Het rechts-populistische kabinet probeert verschillende positieve bewegingen terug te draaien. Dat is jammer, en ook schadelijk voor boer, natuur, gezondheid en economie, maar het gaat ons niet uit het veld slaan. En het feit dat de landelijke politiek tot nu toe vooral veel onderlinge ruzies uitvecht in plaats van daadkrachtig te besturen, betekent dat in 2024 gelukkig weinig echt schadelijk beleid van de grond komt.  

 

De andere kant is die van ‘onze mensen’. Van boeren, van voedselmakers, van beleidmakers, van activisten aan de basis en van bezorgde wetenschappers. Het gonst van de activiteiten, deels nieuw, maar vooral ook van volhouders. Van mensen die weten dat alleen met stug doorzetten een betere wereld tot stand komt.

 

Wij als Transitiecoalitie Voedsel gaan mee in dat spoor en steunen en versnellen initiatieven aan de basis. In 2024 deden we dat op dezelfde terreinen als in eerdere jaren. De kern blijft: groen boeren, gezond eten en correct rekenen. Dat er op al deze terreinen nog veel te doen is, lijkt soms een grote uitdaging. De andere kant van het verhaal is dat we ook in 2025 volop aan de slag kunnen met interessante, relevante en uitdagende projecten.  

 

Maar het is ons ook duidelijk dat initiatieven van bottom-up moeten kunnen opschalen, en vergroot en verbreed moeten kunnen worden. Daar zijn vaak toch weer top-down-maatregelen voor nodig die de politiek nu even niet wenst te nemen. Interessant genoeg ontvangen we verzoeken vanuit de basis, bedrijven en politiek om de rol van het vertalen van lessen van bottom-up naar top-down maatregelen sterker op te pakken. We zijn aan het onderzoeken hoe we hier het beste op kunnen inspelen.

 

Gelukkig hebben we daarbij de niet aflatende steun van jullie als leden, vrienden, ambassadeurs en vrijwilligers van TcV. En niet te vergeten ook van de verschillende fondsen en andere financiers die ons werk mede mogelijk maken.

 

Allen hartelijk dank voor je betrokkenheid en steun in het afgelopen jaar. Wij wensen je fijne en rustige feestdagen toe en beloven je dat we er ook in het komende jaar 2025 zijn om samen met jullie de volgende stappen te maken. Voor meer groen boeren, voor nog gezonder eten en voor correct rekenen; in 2025 en daarna.

 

Kernteam Transitiecoalitie Voedsel

 

Het afgelopen jaar gingen we het land in met de documentaire De Queeste. Deze film gaat over drie pioniers in de landbouw die het anders doen. De conclusie van de film is dat de mensen rondom de boer hard nodig zijn voor een stevig bestaansmodel: van zaadveredelaar tot supermarkt en consument. 
Na elke filmvertoning is er een dialoogsessie. Daarin bespreken de bezoekers met de filmmakers en de boeren wat eenieder zelf kan doen om de transitie verder te brengen. In 2025 gaan we (met dank aan onze fondsen) verder met deze dialoogsessies.

Wil je (voor jouw organisatie) ook zo’n sessie organiseren? Neem dan contact op met Yvonne Faber via yvonne@transitiecoalitievoedsel.nl. Of kom op 15 januari naar Voedselverhalen in Gouda. Meer informatie en tickets: https://voedselverhalen.nl/#programma.

 

Samen met Jan Willem Straatsma  begonnen we de ‘Community of Practice’ (CoP) voor gebiedsprocessen. In 2024 vonden twee succesvolle sessies plaats met betrokkenen in  vijf gebiedsprocessen: Agroagenda Noord-Nederland, Achterhoek, Alblasserwaard/Vijfheerenlanden, Eemland en De Peel. Daarin leren boeren en ambtenaren van LVVN en provincies van elkaar over gebiedsspecifieke uitdagingen en -oplossingen. In een open sfeer wisselen ze kennis uit op de verschillende niveaus  van gebied, provincie en landelijk. En wordt zichtbaar hoe boeren van onderop stappen in de transitie zetten. In 2025 loopt het project door. De WUR maakt na afloop van deze eerste cyclus een reflectierapport. Wil je hier meer over weten? Neem contact op met Arja Kapitein via arja@transitiecoalitievoedsel.nl

 

Afgelopen jaar namen we afscheid van Willem Lageweg als directeur van TcV die tevens ook kwartiermaker Landbouw was. Hij is van onschatbare waarde voor ons geweest. Mede daarom stond 2024 voor team landbouw in het teken van bouwen aan een nieuw team. En niet zonder resultaat. Bregje Hamelynck is sinds september kwartiermaker landbouw en Yvonne Faber is sinds juli actief als projectleider. Met programmamanager Arja Kapitein als vaste factor is team landbouw klaar voor 2025 vol voedsel- en landbouwtransitie. Bregje heeft inmiddels ook de ‘onzichtbare’, maar waardevolle lobby-activiteiten van Willem Lageweg op zich genomen. 
Jan Paul van Soest, mede-oprichter van de Transitiecoalitie Voedsel, is sinds oktober de interim-directeur van TcV. 

Plant the Future Diner
In november vond de vierde editie van het Plant the Future Diner plaats, met als thema: Van ideaal naar business met impact. Dit jaar richtten we ons op concrete stappen in zowel de plantaardige als de dierlijke sector. Hoe zorgen we ervoor dat beide eiwitbronnen gezond en duurzaam zijn? Bijzonder was het bezoek uit Denemarken: Rune-Christoffer Dragsdahl (secretaris-generaal van de Vegetarian Society) en Rasmus Prehn (voormalig minister van Voedsel en Landbouw) deelden inspirerende inzichten over de successen in de Deense aanpak van de eiwittransitie. Bekijk hier de terugblik op dit inspirerende evenement.
 

Actieagenda bedrijfsleven
Onder de naam Protein Action ConsorTium (PACT) bracht TcV twintig invloedrijke bedrijven samen uit zowel de plantaardige als dierlijke sector. Deze systeemspelers in de verschillende ketens – waaronder retailers, voedselproducenten en boerenorganisaties – bundelen hun krachten om obstakels in de eiwittransitie te overwinnen. In april kwamen ze voor het eerst bijeen om een gezamenlijke missie en opgaven te formuleren. Inmiddels werken drie werkgroepen actief aan concrete vraagstukken. De samenwerking wordt als uniek en impactvol ervaren, met groot enthousiasme om de eiwittransitie verder te versnellen.

 

Food Fashion Show: Gezond en duurzaam op de catwalk
In oktober vond de Food Fashion Show plaats, georganiseerd door de Healthy Food Coalition. Dit is een ondernemersinitiatief op het gebied van gezond en duurzaam voedsel, mede opgericht door TcV. Topchefs presenteerden innovatieve gerechten die niet alleen voedzaam zijn, maar ook een lagere milieu-impact hebben. Het originele evenement inspireerde bedrijven om verantwoordelijkheid te nemen voor een gezonder eetpatroon in Nederland. De show markeerde een belangrijke stap in de ambitie van de coalitie: zorgen dat voedselaanbieders minimaal 80% gezond voedsel aanbieden en daarmee een duurzame verandering in gang zetten. Lees de terugblik hier.

 

Transitiecoalitie Voedsel ontwikkelde samen met het Voedingscentrum, de Nederlandse Vereniging van Diëtisten, Physicians Association for Nutrition (PAN) Nederland en World Wide Fund for Nature (WWF) Nederland het handvest ‘Gezondheidsorganisaties voor een Gezonde Voedseltransitie’. In oktober werd het handvest officieel gelanceerd tijdens het internationale Med & Nutrition-congres van PAN Nederland. Meer dan 30 gezondheidsorganisaties ondertekenden het handvest voor een gezond én duurzaam eetpatroon. Ernst Hart, namens GroenLinks lid van de Provinciale Staten van Utrecht, nam het handvest officieel in ontvangst. Lees het handvest hier.

 

Begin november nam Transitiecoalitie Voedsel het initiatief voor een transitiebijeenkomst samen met diverse NGO's in landbouw, voedsel, natuur, dierenwelzijn en gezondheid. Zij kregen een inkijk in de toegevoegde waarde van transitiedenken aan de hand van het TransMissie-model, valkuilen per archetype NGO en voorbeelden van interventies. De reacties van deelnemers waren positief. Belangrijke inzichten die werden genoemd: het belang van samenwerking en afstemming, het weten wanneer je moet stoppen en het centraal stellen van transitiefases in de strategie.

Jaarlijks gaat er voor meer dan een miljard euro subsidie naar regelingen die de biodiversiteit schaden. Dat blijkt uit het rapport dat we in december van dit jaar publiceerden in samenwerking met De Natuurverdubbelaars. De subsidies belemmeren boeren en consumenten om duurzame keuzes te maken. Deze inzet van publiek geld is ineffectief, ook omdat het leidt tot oplopende herstelkosten en een lagere productiviteit van landbouwgronden. In plaats hiervan is een beleid nodig dat boeren beloont voor duurzame keuzes en dat subsidies voor plantaardige eiwitten verhoogt en die voor dierlijke eiwitten verlaagt. Op donderdag 19 december, van 9:00u tot 9:45 uur organiseert Transitiecoalitie Voedsel een webinar over dit onderwerp. Aanmelden kan hier.

 

De Transitiecoalitie Voedsel en de True Animal Protein Price (TAPP) Coalitie, hebben in samenwerking met Wageningen Universiteit ervaringen met ‘true cost accounting’ gedeeld. Die bijdrage is dit jaar opgenomen in het nieuwste FAO-rapport The State of Food and Agriculture (SOFA). Dat pleit ervoor om de verborgen kosten in het landbouw- en voedselsysteem - zoals klimaat-, milieu- en gezondheidsschade - zichtbaar te maken en snel terug te dringen met heffingen en regulering. Onze studies ondersteunen beleidsmakers en belanghebbenden in het voedselsysteem om verborgen kosten te reduceren. Voedselbedrijven beseffen eveneens de noodzaak om binnen planetaire grenzen te blijven en zetten - als gevolg van het CSR beleid van Europa- steeds meer stappen om verborgen kosten bij hun leveranciers te verminderen.

 

In november is het onderzoek ‘True Price: van Inzicht naar Actie’ afgerond met een conferentie van Wageningen Economic Research. Daarbij zijn de resultaten van deze publiek-private samenwerking gedeeld. Een overzicht is hier te vinden.

Transitiecoalitie Voedsel is een van de partners in dit onderzoek naar True Cost Accounting (TCA), waarin praktijkexperimenten van actoren in en rondom voedsel centraal staan. TcV stond destijds aan de wieg van een meerjarig experimentenprogramma. 

De meerwaarde van TCA zit vooral in het integrale inzicht van de impact van voedselproducten door de hele keten heen op alle duurzaamheidsthema’s: mens, milieu en economie. Het gaat daarbij om zowel positieve als negatieve impact. Voor de berekening van ‘true costs’ en ‘true value’ is nog geen uniforme methodologie beschikbaar met een wetenschappelijk fundament. Er wordt volop gewerkt aan de vraag welke waarderingsmethodiek voor welk doel het meest passend is.  

 

 

Kijk voor een compleet overzicht van onze activiteiten op de nieuwspagina van onze website of bekijk hier de nieuwsbrieven van 2024. Schrijf je gelijk in en mis geen enkele update.

Wil je meer weten over een van de onderwerpen in deze terugblik? Neem dan vanaf dinsdag 2 januari 2024 contact op met:

Arja Kapitein over groen boeren

Corinne Hinlopen over gezond eten (eiwittransitie)

Zsuzsan Proos over gezond eten (boer, bodem, gezondheid)

Maritha Werther over eerlijk afrekenen